Η κόλαση είναι ένα μέρος στο οποίο κανένας δεν πηγαίνει οικειοθελώς. Στην κόλαση, μας έμαθαν, πηγαίνουν οι αμαρτωλοί για να πληρώσουν για τα ανομήματά τους. ‘Εγκλημα και τιμωρία…

Στις 27 Μαίου 2001 ο κύριος Z., Τουρκικής καταγωγής επιβιβάστηκε σε ένα πλοίο από την Κωνσταντινούπολη με κατεύθυνση την Ιταλία. Στις 30 Μαίου, το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα συνέλαβε το πλοίο και το οδήγησε στο λιμάνι των Χανίων, όπου ο κύριος Z. και οι υπόλοιποι 164 επιβαίνοντες τέθηκαν σε κράτηση στη Σχολή Εμπορικού Ναυτικού στη Σούδα. Ο κύριος Z. είπε ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής τους, στο εγκαταλελειμμένο εκπαιδευτήριο, πολλοί κρατούμενοι περιοδικά εξαφανίζονταν σε ένα δωμάτιο και έπειτα επανεμφανίζονταν με μώλωπες και χτυπήματα -σε μερικές περιπτώσεις ανίκανοι ακόμα και να περπατήσουν. ‘Αλλες εκθέσεις έκαναν λόγο για «παιχνίδια ρώσικης ρουλέτας» και «προσoμοιώσεις εκτελέσεων».

Μία μέρα, και ενόσω ήταν στο μπάνιο, δύο από τους λιμενικούς υποχρέωσαν τον κύριο Ζ. να ξεντυθεί και αφού τον απείλησαν, τελικά ο ένας εξ αυτών τον βίασε με ένα γκλομπ. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι προχώρησαν σε απεργία πείνας, εκφράζοντας τη διαμαρτυρία τους για το συμβάν. Η απεργία πείνας αντιμετωπίστηκε με χτυπήματα, μπουγέλα με νερό και ένα άλλο χημικό ενώ «έναν κρατούμενο τον έβαλαν να πηδάει σα λαγός».

Διάβασα και ξαναδιάβασα την υπόθεση, κυρίως για να σιγουρευτώ: Ρώσικες ρουλέτες, «καψόνια», προσομοιώσεις εκτελέσεων, βιασμοί. Από εκπροσώπους της Αρχής. Είναι σίγουρο ότι μιλάμε για την Ελλάδα; Την, σε γενικές γραμμές και διεθνώς παραδεδεγμένα νομοταγή αυτή χώρα που έχει υπογράψει συνθήκες και έχει προσχωρήσει σε διεθνείς οργανισμούς; Η πρώτη μου αντίδραση ήταν είναι ότι μάλλον επρόκειτο για ατυχή εξαίρεση,  το εξατομικευμένο ατόπημα. Η ανθρώπινη φύση είναι ατελής.

Το μυαλό και η ψυχή μου ζητούσε δικαιοσύνη: «Κάθε έγκλημα και κολασμός.». Και διάβασα παρακάτω…

Το Φεβρουάριο του 2004 ο κύριος Ζ. έφυγε από την Ελλάδα και πήγε αρχικά στην Τουρκία και στη συνέχεια στο Λονδίνο με τον σύντροφό του. Στις 15 Οκτώβρη 2004, το Ναυτοδικείο επέβαλε ποινές φυλάκισης -ορισμένες με αναστολή- σε πέντε εμπλεκόμενους στην υπόθεση λιμενικούς. Ο λιμενικός που κατηγορήθηκε από τον κύριο Ζ. καταδικάστηκε αρχικά σε 30 μήνες φυλάκιση για προσβολή σεξουαλικής αξιοπρέπειας. Στην εκδίκαση της έφεσης, το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο μείωσε την ποινή του  σε 6 μήνες φυλάκιση, η οποία μετατράπηκε σε πρόστιμο 792 ευρώ.

792 ευρώ. Τόσο θλιβερό! Τόσο κοστολόγησε το ελληνικό δευτεροβάθμιο δικαστήριο το βιασμό ενός Τούρκου υπηκόου, ο οποίος είχε την ατυχία, στην προσπάθειά του να ζητήσει προστασία από μία άλλη χώρα, να βρεθεί στην Ελλάδα. Το «έγκλημά» του ήταν ότι βρέθηκε τη λάθος ώρα στο πολύ λάθος μέρος. Και η «τιμωρία» του: ένα σουβενίρ made in Greece, που θα τον στοιχειώνει για την υπόλοιπη ζωή του. Άραγε θα ήταν ίδια η ποινή των υπαλλήλων, αν το θύμα ήταν κόρη ή γιος πολιτικού ή δικαστή -Έλληνες πολίτες με τη βούλα; Η μήπως εάν ήταν Έλληνες δε θα κρατούνταν καν στο εγκαταλελειμμένο ναυτικό εκπαιδευτήριο;

Αναμενόμενα, η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων , όπου προσέφυγε στη συνέχεια, τον Ιανουάριο του 2012 , ήταν κόλαφος κατά του Ελληνικού κράτους: Κρίθηκε ότι μία τόσο σοβαρή πράξη διείσδυσης στο σώμα του θύματος αποτελεί βασανιστήριο και ότι η ποινή που επιβλήθηκε στον λιμενικό ήταν ανεπαρκής, δεδομένου ότι είχε παραβιαστεί ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Επίσης αναμενόμενα, η Ελλάδα κλήθηκε να καταβάλει 50.000 ευρώ για ηθική βλάβη στον προσφεύγοντα, καθώς και 3.500 ευρώ για δικαστικά έξοδα.

Η δικαστική αυτή υπόθεση τυπικά έκλεισε εδώ.  Ανοίγει όμως ταυτόχρονα ένα μεγάλο κεφάλαιο, που έχει να κάνει με το πώς βλέπουμε και πώς συμπεριφερόμαστε σαν άτομα, σαν πολίτες, σαν κοινωνία, σαν κρατικά όργανα απέναντι σε όσους θεωρούμε «άλλους». Πέρα από τις όποιες παραινέσεις στα αγαθά και φιλάνθρωπα αισθήματα που όλοι πρέπει να τρέφουμε προς τον όποιον πλησίον, επιτακτική φαντάζει πλέον η ανάγκη της πολιτείας να διαφυλάξει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια αυτών των «άλλων», όχι μόνο από εμάς αλλά και από τους ίδιους της τους λειτουργούς.

Δεν είμαι σε θέση να κρίνω αν τα χρήματα που δόθηκαν στον κ. Ζ ως ηθική βλάβη, από τη χώρα μας, με βάση την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, θα μπορέσουν ποτέ να εξαγοράσουν την χαμένη ανθρώπινη αξιοπρέπειά του. Είμαι βέβαιη πια όμως, ότι σε σύγκριση με άλλους, ο κύριος Ζ. θεωρείται «τυχερός». «Τυχερός» που έφυγε, «τυχερός» που του δόθηκε φωνή και μίλησε, «τυχερός» που δικαιώθηκε -όπως έπρεπε. Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε τους τρεις τελευταίους μήνες του 2011 στην Αθήνα και την Πάτρα 63 περιστατικά, στα  οποία,   18 από τους  θύτες ήταν μέλη εξτρεμιστικών οργανώσεων, 26 από αυτούς  ήταν απλοί  πολίτες,  18  ήταν αστυνομικοί και ένας ήταν στην ιδιωτική ασφάλεια νοσοκομείου -και όλα αυτά τη στιγμή που οι αρχές δηλώνουν ότι τα επεισόδια ρατσιστικών επιθέσεων είναι αμελητέα έως μηδενικά.

Η υπόθεση του κυρίου Ζ. το 2001 ήταν δυστυχώς μόνο η αρχή. Εν έτει  2012, η ρατσιστική βία απλώνεται πάνω από την Ελλάδα σαν κατάρα όλο και περισσότερο, μέρα με τη μέρα. Η αναφορά επιθέσεων σε αλλοδαπούς έχει γίνει πια υπόθεση ρουτίνας στις εφημερίδες και στην τηλεόραση. Φωτιές σε σπίτια αλλοδαπών με απώτερο στόχο να τους κάψουν ζωντανούς, ξυλοδαρμοί, μαζικές εκδιώξεις και συγκεντρώσεις με σκοπό «να καθαρίσει ο τόπος». Σκηνικά, που εάν επρόκειτο για εμάς, θα λέγαμε ότι θυμίζουν αποκάλυψη. Δυστυχώς, ο κίνδυνος που ελοχεύει και μας απειλεί περισσότερο από τον δύσμοιρο Πακιστανό που πουλάει cd στην Ομόνοια, είναι να συνηθίσουμε στην ιδέα της βίας, ως απάντηση στο κάθε τι διαφορετικό, ως πανάκεια στο φόβο.

Ο κος. Ζ. είναι πλέον αναγνωρισμένος πρόσφυγας και ζει στο Λονδίνο. Όμως, ας μην ξεχνάμε: πίσω από κάθε κύριο Ζ. υπάρχουν δεκάδες άλλοι, που φοβούνται να μιλήσουν και να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, που άνοιξαν το στόμα τους και οι καταγγελίες τους έπεσαν στο κενό, που υπέκυψαν στα τραύματα τους, που υποφέρουν σιωπηλά και τραυματίζονται ανεπανόρθωτα -σωματικά και ψυχικά. Αυτοί οι δεκάδες, «τα αμελητέα κρούσματα» κατά τις Αρχές, ζουν καθημερινά στην κόλαση. Αφορμή γι’ αυτό, η σκούρα επιδερμίδα τους,  η βαριά προφορά, η εξωτική ενδυμασία, ο διαφορετικός σεξουαλικός προσανατολισμός… το ότι είναι  «άλλοι», το ότι δεν είναι «σαν εμάς».

Δεν υπάρχει καταλληλότερη χρονική συγκυρία για να αναλογιστούμε ποιοι είμαστε εμείς και τι πιστεύουμε. Δεν υπάρχει άλλοθι για τις πράξεις μας. Η ίδια η ιστορία μας προδίδει. Όχι πολύ παλιότερα, οι «άλλοι» ήμασταν εμείς. Σε άλλες πατρίδες και ξένους τόπους, κυνηγώντας μια καλύτερη μοίρα, όπως ακριβώς κάνουν σήμερα οι «άλλοι» που κυνηγάμε. Ας αναλογιστούμε την ανθρώπινη μοίρα. Αν μας έμεινε ίχνος ανθρωπιάς, στο όνομα, έστω, αυτού του παρελθόντος μας, τότε που εμείς ήμασταν οι πρόσφυγες, οι κατατρεγμένοι «οι άλλοι», ας σεβαστούμε αυτούς τους ανθρώπους. Χτές λέγονταν Κώστας και Γιώργος, σήμερα Χασάν. Αύριο; Αύριο μπορεί να λέγονται «εγώ» και «εσύ».

Ο Jean-Paul Sartre έγραφε ότι πράγματι, οι κόλασή μας είναι οι άλλοι. Ποίοι είναι οι άλλοι; Μπορώ να πω ότι για τον κύριο Ζ. οι άλλοι και οι κόλασή του είμαστε εμείς.   Όλοι μαζί και ένας, ένας ξεχωριστά. Δεν ξέρω αν ο κύριος Ζ. θα ξεπεράσει ποτέ τις εφιαλτικές μνήμες που συνοδεύουν κάθε αναφορά του ονόματος της χώρας μας.  Μπορώ όμως να εικάσω με ασφάλεια ότι όπως και τότε, έτσι και τώρα, ο κύριος Ζ. δεν θα προτιμήσει ανέμελες διακοπές στα ελληνικά νησιά στο άμεσο μέλλον.

Και σίγουρα θέλω να ελπίζω ότι υπάρχουν κι άλλοι σαν και μένα, που δε θέλουν να είναι συνένοχοι στην κόλαση κανενός.

 Μαρκέλλα-Ιώ Παπαδούλη

Σημείωση: Το εν λόγω άρθρο αναφέρεται στην υπόθεση Zontul v. Greece (No. 12294/07) ενώπιον του Ευρωπαικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την οποία εκδόθηκε απόφαση στις 17 Ιανουαρίου 2012.  Ο ενάγων ισχυρίστηκε ότι ο βιασμός του προκλήθηκε εκ προθέσεως και επ’αφορμής της σεξουαλικότητάς του. Το Δικαστήριο δεν εξέτασε το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας αλλά αποφάνθηκε ως προς το εαν η πράξη του βιασμού στην εν λόγω περίπτωση αποτελεί βασανιστήριο στα πλαίσια του Άρθρου 3 της ΕΔΔΑ.

__________________________________________________________

Shortlink: http://wp.me/p1eFQy-1sW