«Τα μεγάλα θέματα της ημέρας θα αποφασιστούν, όχι με ομιλίες και αποφάσεις της πλειοψηφίας- αυτό ήταν το μεγάλο λάθος του παρελθόντος-, αλλά με αίμα και σίδερο». Otto Von Bismarck, σχετικά με την Γερμανική ενοποίηση, Σεπτέμβριος 1862.

Μια γερμανική ενοποίηση και δύο παγκοσμίους πολέμους μετά, οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν ότι ο δρόμος μπροστά για την γηραιά ήπειρο, ήταν μέσω ειρηνικής, οικονομικής καταρχήν, ενοποίησης, και όχι μέσα από «αίμα και σίδερο». Η ενοποίηση στόχευε στο τέλος των άδικα χαμένων ζωών. Στην δημιουργία μιας ενωμένης Ευρώπης, που δεν θα πάλευε πλέον μεταξύ της, τραβώντας όλο τον κόσμο στον πόλεμο. Άλλωστε, με την έλευση της ατομικής εποχής, ο πόλεμος δεν ήταν πλέον εφικτή λύση ενοποίησης.

Η ενοποίηση έγινε μονόδρομος. Με τη βοήθεια της Αμερικής, και το φόβο της Σοβιετικής Ένωσης, δύο γενιές Ευρωπαίων μεγάλωσαν με την ιδέα ότι αυτή η ενοποίηση είναι μονόδρομος, αναπόφευκτη, και ότι η ζωή τους θα καλυτέρευε χρόνο με το χρόνο. Στην αρχή της δεκαετίας του 1990 συνέβη ένα ατύχημα. Όταν ο Χέλμουτ Κολ δεχόταν την παραχώρηση του Μάρκου για να ενωθεί η Γερμανία, ζήτησε και πολιτική-οικονομική ένωση σαν αναπόφευκτο προαπαιτούμενο επιτυχίας του νομίσματος. Ο Μιτεράν αμέσως μπλόκαρε την πρόταση του. Ήθελε να αποδυναμώσει το Μάρκο, όχι να εγκαταλείψει τη σημαία του… Σήμερα, 20 χρόνια μετά το Μάαστριχτ, η Ευρώπη προσπαθεί να κάνει σε λίγους μήνες απότομα, αυτό που θα έπρεπε να είναι μια μακρόχρονη ειρηνική διαδικασία.

Όλα αυτά τα ξέρουμε. Η μεγάλη απορία είναι η εξής: πόσο δίκιο είχε ο Bismarck όταν διατεινόταν ότι μόνο με αίμα και σίδερο (ή το φόβο του), μπορεί να γίνει μια ενοποίηση και όχι με διάλογο; Την ίδια ώρα με τον λόγο του μεγάλου πολιτικού, στις ΗΠΑ, διεξαγόταν η μάχη του Antietam, η πιο αιματηρή στον πόλεμο Βορείων-Νοτίων. Η Αμερική είχε αποφασίσει και αυτή, ότι ο διάλογος δεν ένωνε, παρά μόνο το «αίμα και σίδερο».

Το πρόβλημα με την ειρήνη, είναι ότι δεν δημιουργεί στους ανθρώπους την ανάγκη να αλλάξουν. Όλα τα βιβλία του Change Management διατείνονται ότι μόνο αίσθηση του κατεπείγοντος οδηγεί την αλλαγή. Η Ελληνική αντίσταση σε κάθε αλλαγή, ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται οικονομική καταστροφή, η Ισπανική αλλά και η Γαλλική και η Γερμανική, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μόνο μια απειλή της ίδιας τους της ζωής θα μπορούσε να είναι αρκετό κίνητρο για να οδηγήσει τους Ευρωπαίους σε μια ένωση.

Το πρόβλημα με τον πόλεμο είναι ότι ένωση κάτω από όπλα δεν κρατάει πολύ, και δημιουργεί έχθρες. Η Αμερική δεν επανενώθηκε πραγματικά ποτέ, παρά μόνο την δεκαετία του 1970. Ακόμα και τώρα οι Βόρειοι είναι «Γιάνκηδες», και οι Νότιοι «αγράμματοι». Αλλά και η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, την ημέρα που έφυγε ο Κόκκινος Στρατός έδειξε ότι τα όπλα δεν ενώνουν. Ακόμα και η αυτοκρατορία του Αλέξανδρου, με όλο τον πολιτισμό που διοχέτευσε, κατέρρευσε αμέσως μετά το θάνατο του.

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα λοιπόν. Τα λόγια δεν είναι αρκετά για να ενώσουν, τα όπλα δεν είναι αρκετά για να κρατήσουν.

Το ερώτημα λοιπόν παραμένει; Τι θα ενώσει την Ευρώπη; Ο φόβος των Ευρωπαίων ότι θα χάσουν το iPhone είναι ισχυρότερος από τα εθνικιστικά κινήματα που προσφέρουν την αίγλη του έθνους, ή από τα αριστερά κινήματα που προσφέρουν (;) την εναλλακτική στον καπιταλισμό; Είναι το Ιντερνετ αρκετά δυνατό όπλο για να ενωθεί ο κόσμος, ή η έννοια της φυλής μέσα μας είναι ο δυνατότερος παράγων που διαμορφώνει τις βασικές ομάδες, όπως έλεγε ο Le Bon;

Δεν είμαι σίγουρος για την απάντηση, για αυτό τη θέτω σε εσάς. Αλλά νομίζω ότι η κατάληξη της Ευρωπαϊκής ιστορίας θα δείξει αν οι άνθρωποι είναι ικανοί να ενώνονται, ή αν «μόνο οι νεκροί έχουν δει το τέλος του πολέμου»…

του Αλκιβιάδη
________________________________________________________________
Shortlink: http://wp.me/p1eFQy-1SP