Με το σημερινό κείμενο τριτώνουμε και κλείνουμε την σύντομη παρουσίαση του θέματος της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Όχι ότι το εξαντλήσαμε το θέμα. Κάθε άλλο.  Βιβλία ολόκληρα έχουν γραφτεί και γράφονται και δεν το έχουν εξαντλήσει. Απλά από ένα σημείο και πέρα το θέμα ξεπερνά τα όρια και τους στόχους μιας σύντομης παρουσίασης που απευθύνεται σε μη εξειδικευμένο κοινό, όπως αυτή που επιχειρήσαμε εδώ.

Είδαμε στο προηγούμενο την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κυρίως στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και τη συσχέτισή της ή μάλλον την απόδοσή της στις αυξημένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (κυρίως διοξειδίου του άνθρακα) από την εντατική χρήση ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, βενζίνη)  στη βιομηχανία, τις μεταφορές, κλπ. Οι τεράστιοι κίνδυνοι (οικονομικοί, κοινωνικοί, περιβαλλοντικοί) που ελλοχεύουν από μια  τέτοια σημαντική και σε βάθος χρόνου αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, οδήγησε την παγκόσμια κοινότητα, μέσω του Ο.Η.Ε. σε μία προσπάθεια ελέγχου του φαινομένου και μείωσης των αρνητικών του επιπτώσεων. Οι ανταγωνισμοί των κρατών και τα διαφορετικά (στενά) συμφέροντα οδήγησαν τις προσπάθειες αυτές σε σημαντική αποτυχία.

Ταυτόχρονα, όμως, εντάθηκε και η επιστημονική έρευνα γύρω από το κλίμα σε μια προσπάθεια κατανόησης του πολύπλοκου αυτού φαινομένου, αλλά και ταυτόχρονα σε μια προσπάθεια στήριξης των (πολιτικών) επιχειρημάτων της κάθε πλευράς. Το πρώτο ερώτημα που τέθηκε, είναι κατά πόσο έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν, και μάλιστα πριν την βιομηχανική επανάσταση, περίοδοι με αυξημένη  θερμοκρασία του πλανήτη όπως η σημερινή. Απάντηση έδωσε η επιστήμη της Παλαιοκλιματολογίας η οποία μελετά το κλίμα που επικράτησε στη Γη σε παλιότερους γεωλογικούς χρόνους. Η μελέτη αυτή γίνεται με ποικίλους και ευρηματικούς τρόπους. Από τους δακτύλιους των κορμών των δέντρων, στην περιεκτικότητα σε ασβέστιο των ιζημάτων στους ωκεανούς και τέλος και κυρίως από τη μελέτη των φυσαλίδων αέρα που είναι εγκλωβισμένες στους πάγους των πολικών περιοχών. Έχει βρεθεί ότι ο λόγος δύο ισοτόπων οξυγόνου του Ο16/Ο18 εξαρτάται από τη θερμοκρασία που είχε ο αέρας τη στιγμή της χιονόπτωσης. Στήθηκαν λοιπόν επιστημονικές αποστολές, σε μόνιμη βάση, τόσο στον Βόρειο Πόλο όσο και στην Ανταρκτική (με πιο φημισμένο τον σταθμό Βοστόκ στην Ανταρκτική) που προχώρησαν σε γεωτρήσεις των πάγων και τη λήψη «καρότων» με στόχο τη μελέτη των θερμοκρασιών του παρελθόντος. Όσο πιο βαθιά προχωρά η γεώτρηση τόσο πιο πίσω στον χρόνο μετακινείται κανείς και η μελέτη του κλίματος αντίστοιχα (εκπληκτική η ευρηματικότητα του ανθρώπου και η περιπέτεια της επιστήμης, έτσι δεν είναι;). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυξημένες θερμοκρασίες (και μάλιστα σημαντικότερες από την σημερινή) είχαμε και στο παρελθόν και μάλιστα σε κύκλους (περιοδικότητα) των εκατό χιλιάδων χρόνων! Και πάλι, όπως και σήμερα, η αυξημένη θερμοκρασία συνοδευόταν και από αύξηση του διοξείδιου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. (Διακύμανση της θερμοκρασίας και του διοξείδιου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα τα τελευταία τετρακόσιες χιλιάδες χρόνια).

Και εδώ αρχίζουν οι χοροί και τα επιχειρήματα της «άλλης πλευράς», αυτής δηλαδή που ισχυρίζεται ότι η σημερινή αύξηση της θερμοκρασίας δεν οφείλεται στις αυξημένες καύσεις ορυκτών καυσίμων από τον άνθρωπο, αφού τότε κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο. Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας προχωρούν και ένα βήμα παραπέρα και λένε ότι μια προσεκτική μελέτη της καμπύλης της θερμοκρασίας και του CO2  δείχνει πως η αύξηση της θερμοκρασίας προηγείται της αύξησης του δεύτερου, (Η περίφημη καμπύλη που χρησιμοποίησε ο Al Gore, μετά από κάποιες διορθώσεις) συνεπώς η καύση των ορυκτών καυσίμων (άρα και οι ανθρώπινες δραστηριότητες) δεν μπορεί να θεωρηθούν υπεύθυνες για την υπερθέρμανση του πλανήτη! Χαράς ευαγγέλια λοιπόν, και βαράτε το κι ας κλαίει! Πληθώρα άρθρων αλλά και εκπαιδευτικά/πανεπιστημιακά προγράμματα που υποστηρίζουν αυτήν την άποψη έκαναν την εμφάνισή τους, κυρίως στις ΗΠΑ.  εδώ και εδώ

Όμως το κλιματικό σύστημα είναι από τα πιο πολύπλοκα στη φύση, με πληθώρα (άγνωστων ακόμα) μηχανισμών θετικής και αρνητικής ανάδρασης.  Θα χρειαστούν ακόμη αρκετές δεκαετίες μελέτης προκειμένου να φτάσουμε, αν φτάσουμε, να ξετυλίξουμε με σιγουριά τους μηχανισμούς του κλίματος. Το ότι δύο καμπύλες μοιάζουν μεταξύ τους δεν σημαίνει με τίποτε ότι έχουν μεταξύ τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Και αυτό το λέω τόσο για τη μία πλευρά όσο και για την άλλη. Μα στο κάτω-κάτω της γραφής, αυτό είναι το ζητούμενο; Δηλαδή αν η καύση ορυκτών καυσίμων είναι υπεύθυνη για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πρέπει να την περιορίσουμε, ενώ αν δεν είναι δεν πρέπει να βάλουμε κανέναν περιοριστικό όρο στη χρήση τους; Το πραγματικό πρόβλημα είναι αυτή καθαυτή η ανεξέλεγκτη και χωρίς περιορισμούς χρήση της ενέργειας στην υπηρεσία του (υπερ)καταναλωτισμού. Αυτό είναι που πρέπει να περιοριστεί και όχι να ψάχνουμε στην επιστήμη συγχωροχάρτια για να συνεχίσουμε έναν δρόμο ξέφρενης και αδιέξοδης κατανάλωσης.

Λιγότερη ποσότητα και περισσότερη ποιότητα στη ζωή μας.

του Αλέκου Λασκαράτου
________________________________________________________________
Shortlink: http://wp.me/p1eFQy-21B