Έχω μπουχτίσει με το περίφημο κινεζικό ιδεόγραμμα της «κρίσης», που σημαίνει «κίνδυνος» και «ευκαιρία». Έχω βαρεθεί να το ακούω και να το διαβάζω. Καθηγητές, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, bloggers και σοφοί πάσης φύσεως ξεκινούν γραπτά και ομιλίες με το υποτιθέμενο απαύγασμα σοφίας της κινεζικής γραφής. Όχι μόνον στη χώρα μας, αλλά παγκοσμίως και για αρκετά χρόνια. Φυσικά όλη η φασαρία δεν γίνεται για τον «κίνδυνο», αλλά για την «ευκαιρία». Βλέπεις κρίση; Ψάξε για την κρυμμένη ευκαιρία!

Ψάχνοντας, που λέτε, βρίσκω πως η κατάχρηση είναι απλώς ένα ενοχλητικό πταίσμα. Το σημαντικό ατόπημα είναι, όπως αναλυτικά εξηγεί ο καθηγητής κινεζικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, Victor H. Mair, ότι το δεύτερο ιδεόγραμμα –ji‒ της σύνθετης λέξης wei-ji για την «κρίση» δεν σημαίνει ευκαιρία, αλλά «κρίσιμο σημείο», και όλη η κινεζική «λέξη» αντιστοιχεί στις δυτικές γλώσσες σε «κίνδυνος- κρίσιμο σημείο». Κάποιο ανάλογο στα ελληνικά θα ήταν να συμπεραίνει κάποιος από τη λέξη «οινόπνευμα» και την ετυμολογία της ότι ο αλκοολισμός ανεβάζει την ευφυΐα [δεν θέλω εξυπνάδες για Χεμινγουέι και Μπουκόφσκι στα σχόλια…] Για να μη σας ζαλίζω παραπάνω, διαβάστε ‒όσοι το επιθυμείτε‒ το σχετικά σύντομο και ευχάριστο άρθρο του καθηγητή V.H. Mair εδώ.

Ωραία, θα πει κάποιος. Ζητάμε συγγνώμη από τους Κινέζους για παραποίηση της γλώσσας τους και πάμε στην ουσία. Η κρίση δεν κρύβει ευκαιρίες; Γενικά, ναι. Κρύβει. Ειδικά στην οικονομία. Αυτό διδάσκουν τα business schools παγκοσμίως. Υπάρχουν μάλιστα και εμβληματικές case studies στο θέμα. όπως, για παράδειγμα, εκείνη του «φιλόσοφου-οικονομικού εκτελεστή» Τζορτζ Σόρος που θησαύρισε από την κρίση στη Μ. Βρετανία και την έξοδό της από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών στις 16.09.1992. Σας θυμίζει κάτι από αυτό που ζούμε σήμερα;

Προσωπικά, με συγκινούσαν και με συγκινούν άλλες «μελέτες περιπτώσεων» του αγνού και παραγωγικού καπιταλισμού. Για παράδειγμα, εκείνη της PIAGGIO. Ο Rinaldo PIAGGIO ξεκίνησε τον 19ο αιώνα να φτιάχνει ατμομηχανές και βαγόνια. Μετά βομβαρδιστικά αεροπλάνα για τον Μουσολίνι και το 1945 ο γιος του Enrico έκλαιγε στα ερείπια των εργοστασίων του. Όταν συνήλθε, σκέφτηκε ότι η ρημαγμένη Ιταλία είχε ανάγκη από ένα φτηνό και ευκολοδήγητο όχημα που οι επιβάτες του να μη λασπώνονται μέσα στους οργωμένους από τις βόμβες δρόμους της. Το 1946 έβγαλε, με τη βοήθεια ενός ταλαντούχου σχεδιαστή ελικοπτέρων, τη Vespa [σφήκα]. Σε δέκα χρόνια είχε πουλήσει ένα εκατομμύριο κομμάτια, γράφοντας ένα πρωτοπόρο και γοητευτικό κεφάλαιο στην ιστορία της αυτοκίνησης.

Δεν είμαι παραμυθάς και δεν είστε αφελείς. Η κυρίαρχη αντίληψη στον καπιταλισμό των αγορών για τις ευκαιρίες της κρίσης δεν είναι ούτε ηθική ούτε ρομαντική. Τις περισσότερες φορές παραπέμπει σε αρπακτικό πλουτισμό από τη δυστυχία των πολλών. Ακραίο αλλά αληθινό παράδειγμα ο μαυραγορητισμός της Κατοχής ή η τοκογλυφία τού σήμερα.

Η κοινωνικά αποδεκτή προτροπή των οικονομικών θεωριών περί αρπαγής ευκαιριών σε συνθήκες κρίσης παραπέμπει στη δημιουργική και απεγκλωβισμένη σκέψη, στην προσπάθεια να δεις αλλιώς τα πράγματα διαφοροποιώντας ριζικά στρατηγικές και επιλογές και άλλα παρόμοια. Αποδεκτές και χρήσιμες συμβουλές, αλλά η αλήθεια είναι μία: σε κρίσεις σαν κι αυτήν που περνάμε, με τεράστια ανεργία, φυγή κεφαλαίων, πιστωτική ασφυξία, κατάρρευση αγοράς, κρατικών λειτουργιών και συναλλακτικής εμπιστοσύνης και απολύτως αβέβαιο μέλλον η δυνατότητα αυτή αφορά από κανέναν έως ελάχιστους που δεν επαρκούν να αλλάξουν την αρνητική πραγματικότητα.

Στην πολιτική και την κοινωνία; Δεν παρουσιάζει η κρίση που περνάμε ευκαιρίες για να προσανατολιστεί η χώρα και η ζωή μας προς μια καλύτερη προοπτική; Να τα βάλουμε όλα κάτω, να πετάξουμε αυτά που μας ταλαιπωρούν, να κρατήσουμε τα καλά, να υιοθετήσουμε αυτά που μας λείπουν, να ξαναδούμε τον ρόλο μας σαν πολίτες, υποχρεώσεις και δικαιώματα, τι οικονομία και τι κράτος θέλουμε, τη χώρα μας στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο; Αυτό δεν μας λένε από καιρό δεκάδες άρθρα και ομιλίες; Θα μπορούσε. Μόνον που για να το πετύχουμε θα πρέπει να το θέλουμε οι περισσότεροι, πολύ και ειλικρινά. Να υπάρχουν αντίστοιχα και κάποιοι σκεπτόμενοι, οραματιστές και αποφασιστικοί ηγέτες που να σκιαγραφούν πειστικά το νέο αυτό όραμα μιας λυτρωτικής αλλαγής. Εσείς βλέπετε να υπάρχουν αυτά στο σημερινό μίζερο σκηνικό; Ούτε κι εγώ. Προς το παρόν τουλάχιστον.

του Θανάση Σκόκου

__________________________________________________________

Shortlink: http://wp.me/p1eFQy-1n8