Επί μακρόν κλεισμένοι στην εξω-χρονική μας φούσκα πιστέψαμε ότι θα μπορούμε να ξεγελάμε για πάντα την ιστορία. Όμως αυτή, πάντα ανυπόμονη και πάντα απαιτητική, καλεί τα υποκείμενα της σε δράση, θέτει διλήμματα, διεγείρει πνεύματα και συνειδήσεις. Μεταμορφώσεις του πολιτικού σκηνικού που υπό κανονικές συνθήκες θα απαιτούσαν δεκαετίες για να ξεδιπλωθούν, τώρα συμβαίνουν ταχύτατα σε μερικά μόλις χρόνια. Αλλοτινοί ηγεμόνες του πολιτικού συστήματος εκθρονίζονται, ενώ περιθωριακοί βάρβαροι αξιώνουν ρόλο στο υπό διαμόρφωση πολιτικό τοπίο.

Ήδη από την έναρξη της κρίσης έως τώρα, το πολιτικό σύστημα της χώρας αλλά και η κοινωνία ως συλλογικό υποκείμενο έχουν διέλθει από τρεις φάσεις.

Photo: nerual/Flickr

Η Φάση της Αφασίας. Πρόκειται για το ελληνικό “ancien regime”, το καταρρέον μεταπολιτευτικό κοινωνικό συμβόλαιο. Φθηνό δανεικό χρήμα, ψεύτικη καταναλωτική ευημερία και μια γραμμική εκσυγχρονιστική αφήγηση που ενώ ανακαίνιζε φορμαλιστικά μορφές και αριθμούς, άφηνε ανέπαφες αναχρονιστικές δομές και διαιώνιζε παθογένειες. Σ’ αυτό το πλαίσιο ο πολιτικός ανταγωνισμός δεν είχε λόγο να είναι κάτι παραπάνω από παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Κυρίαρχη η διαιρετική τομή «Κεντροδεξιά-Κεντροαριστερά» με δύο ισχυρά ενιαία κόμματα να μονοπωλούν σχεδόν απερίσπαστα τα δύο αυτά τμήματα του πολιτικού φάσματος.

Η Φάση της Άρνησης. Η χώρα αποκλείεται από τις διεθνείς αγορές και μόνη λύση για τη συνέχιση της οικονομικής της επιβίωσης διαφαίνεται ένα είδος πολιτικού διακανονισμού. Αντί αυτό να προκαλέσει ευκαιρία για αναστοχασμό, αυτοκριτική και ριζική αλλαγή των δομών που μας οδήγησαν σ’ αυτό το σημείο, επιλέγεται ο διχασμός των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων βάσει της μυωπικής διαιρετικής τομής «Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο». Καθώς αυτή η τομή θεμελειώθηκε, όχι πάνω σε ένα ενδογενές στοιχείο (π.χ. ένα εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης), αλλά πάνω σε κάτι  εξωγενές – το Μνημόνιο – τόσο αυτοί που το υπερασπίστηκαν όσο και αυτοί που το πολέμησαν επέλεξαν ουσιαστικά την βολική διέξοδο του ετεροκαθορισμού. Οι ευθύνες αναζητώνται εκτός και όχι εντός μας. Αποτυγχάνουμε να διαχειριστούμε την σύγκρουση μεταξύ του συλλογικού φαντασιακού μας και του αμείλικτου πραγματικού. Λύση; Η μπάλα στα μνήματα…

Η Φάση της Αποδοχής. Αφού έγινε αντιληπτό ότι παράθυρα διαφυγής από το πραγματικό δεν υπάρχουν και μετά από αλλεπάλληλες καθυστερήσεις, αναβολές, αλλά και δύο εκλογικές αναμετρήσεις, οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας σταδιακά προσαρμόζονται στη νέα διαιρετική τομή «Μεταρρύθμιση-Αντιμεταρρύθμιση». Η μπάλα επιστρέφει εντός αγωνιστικού χώρου. Η ευθύνη για την κρίση «επανεθνικοποιείται», ενώ ταυτόχρονα ο σχηματισμός της τρικομματικής κυβέρνησης μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για ένα νέο πολιτικό σύστημα δομημένο πάνω στη σύγκρουση δύο πόλων-συμμαχιών, ενός που θα υποστηρίζει τις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές και ενός άλλου που θα τις αντιστρατεύεται.

Ιστορικά, η Κεντροαριστερά συνδέθηκε με την λεγόμενη «υλιστική» ατζέντα, βασικό στοιχείο της οποίας είναι η αναδιανομή του πλούτου. Καθότι όμως σήμερα στη χώρα το ζήτημα δεν είναι η αναδιανομή αλλά η παραγωγή πλούτου, ο ρόλος του εν λόγω πολιτικού χώρου έχει σχετικοποιηθεί.  Σ’ αυτό το σχήμα, η Κεντροαριστερά είτε θα αποδεχτεί το γεγονός ότι έχει απολέσει την παλιά ηγεμονία της και θα προσπαθήσει να γίνει μία γόνιμη παράμετρος του μεταρρυθμιστικού πόλου είτε θα περιπέσει στην ανυποληψία του κατακερματισμού, αναλωνόμενη σε ανούσιες διενέξεις μεταξύ επίδοξων πριγκίπων που φιλοδοξούν να την εκφράσουν κατ’ αποκλειστικότητα.

του Σάμι Γαράιμπε

*Ο Σάμι Γαράιμπε, 30 ετών, είναι πολιτικός επιστήμων – διεθνολόγος.
________________________________________________________________
Shortlink: http://wp.me/p1eFQy-2e7